ระบบทางเดินอาหาร

ระบบทางเดินอาหารถือว่าเป็นระบบที่มีความสำคัญต่อร่างกายมนุษย์ เนื่องจากหน้าที่หลักของระบบทางเดินอาหาร คือ การย่อยอาหารและดูดซึมสารอาหารเพื่อให้ร่างกายได้รับพลังงานและนำสารอาหารไปใช้ประโยชน์ในการเสริมสร้างส่วนต่างๆ ของร่างกาย ทำให้ร่างกายสามารถดำเนินกิจกรรมต่างๆ ได้เป็นอย่างดี ระบบทางเดินอาหารมีอวัยวะที่เกี่ยวข้องดังนี้

1. ปาก

ปากเป็นอวัยวะแรกของระบบทางเดินอาหาร ภายในประกอบด้วย ฟัน ทำหน้าที่บดเคี้ยวอาหารให้ละเอียด ลิ้น ทำหน้าที่รับรสชาดอาหารและคลุกเคล้าอาหารให้อ่อนตัว ง่ายต่อการบดเคี้ยวของฟัน ต่อมน้ำลายทำหน้าที่ขับน้ำลายออกมาลุกเคล้ากับอาหาร และในน้ำลายยังมีเอนไซม์อะไมเลส ซึ่งทำหน้าที่ย่อยอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรต แป้งให้เป็นน้ำตาลดังนั้นเมื่อเราอมข้าวเปล่าไว้นานๆ จึงรู้สึกหวานนิดๆ

2. หลอดอาหาร

เป็นท่อกลวงขนาดสั้น ส่วนปลายของหลอดอาหารเป็นกล้ามเนื้อหูรูด ซึ่งสามารถบีบตัวให้หลอดอาหารปิด ป้องกันไม่ให้อาหารที่อยู่ในกระเพาะอาหารไหลย้อนกลับสู่หลอดอาหารได้อีก หลอดอาหารไม่มีหน้าที่ในการย่อยอาหาร แต่ทำหน้าที่หดตัว บีบไล่อาหารลงสู่กระเพาะอาหาร เพราะหลอดอาหารมีผนังที่ยืดและหดตัวได้




3. กระเพาะอาหาร

เป็นอวัยวะที่อยู่ต่อจากหลอดอาหาร ตั้งอยู่บริเวณใต้ทรวงอกของคนเรา มีรูปร่างเป็นถุงคล้ายรูปตัว เจ ผนังกระเพาะอาหารมีกล้ามเนื้อที่แข็งแรงและมีความยืดหยุ่นสูงมาก มีกล้ามเนื้อหูรูดติดกับหลอดอาหารและลำไส้เล็ก ปกติกระเพาะอาหารที่ไม่มีอาหารจะมีขนาดประมาณ50ลูกบาศก์เซนติเมตร และสามารถขยายตัวเมื่อมีอาหารได้อีก10 - 40 เท่า ขณะเคี้ยวอาหารจะมีการกระตุ้นให้กระเพาะอาหารหลั่งน้ำย่อย ซึ่งน้ำย่อยในกระเพาะอาหารประกอบด้วยเพปซิน (pepsin)เรนนิน(rennin) ไลเพส(lipase)นอกจากนี้ยังมีกรดไฮโดรคลอริกและน้ำเมือก โดยเอนไซม์เพปซินจะช่วยย่อยอาหารประเภทโปรตีนซึ่งจะทำงานได้ดีในสภาวะที่เป็นกรด เอนไซม์เรนนินจะช่วยย่อยโปรตีนในนม ส่วนเอนไซม์ไลเพสจะทำหน้าที่ย่อยอาหารประเภทไขมันซึ่งในกระเพาะอาหารมีไลเพสปริมาณน้อยมากและไม่สามารถทำงานได้ เนื่องจากกระเพาะอาหารมีสภาพเป็นกรด ไขมันจะผ่านกระเพาะอาหารออกไปโดยไม่ถูกย่อย โดยทั่วไปอาหารจะสามารถอยู่ในกระเพาะอาหารได้ประมาณ2 – 4ขั่วโมงแล้วจะถูกส่งต่อไปยังลำไส้เล็ก

4. ลำไส้เล็ก

มีรูปร่างเป็นท่อ มีความยาวมากถึง 20ฟุต ซึ่งเป็นอวัยวะที่มีความยาวมากสุดในร่างกาย และเป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่ย่อยอาหารและดูดซึมสารอาหารได้อย่างสมบูรณ์เนื่องจากที่ลำไส้เล็กสามารถย่อยอาหารได้ทุกประเภทตั้งแต่คาร์โบไฮเดรต ไขมัน และโปรตีนโดยอาศัยน้ำย่อยจากตับและตับอ่อนเข้าช่วย อาหารที่ผ่านการย่อยแล้วจะถูกดูดซึมผ่านผนังลำไส้เข้าสู่กระแสเลือดและกระจายไปทั่วร่างกาย เพื่อไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย ส่วนกากอาหารที่เหลือจะผ่านไปตามลำไส้ใหญ่ต่อไป โดยทั่วไปอาหารจะสามารถอยู่ในลำไส้เล็กประมาณ7-8ชั่วโมงก่อนส่งไปที่ลำไส้ใหญ่ต่อไป

5. ลำไส้ใหญ่

มีรูปร่างเป็นท่อกลวงขนาดใหญ่ ส่วนปลายเป็นกล้ามเนื้อหูรูด เรียกว่า ทวารหนัก ในลำไส้ใหญ่จะไม่มีการย่อยอาหาร แต่ทำหน้าที่ดูดน้ำและแร่ธาตุบางส่วนที่เหลืออยู่ในกากอาหารเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้กากอาหารเหนียวและข้นขึ้นรอการขับถ่ายออกมาเป็นอุจจาระต่อไป


ในการย่อยอาหารนอกจากมีอวัยวะที่เป็นทางเดินอาหารแล้ว ยังมีอวัยวะที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการช่วยย่อยอาหารโดยเฉพาะในการย่อยอาหารในลำไส้เล็ก เนื่องจากอวัยวะต่างๆ ที่ได้กล่าวมานั้นไม่สามารถที่จะย่อยสารอาหารบางชนิดได้ทำให้ต้องมีอวัยวะช่วยย่อยอาหารในการย่อยสารอาหารบางชนิดได้แก่ ตับและตับอ่อน

1. ตับ

เป็นอวัยวะซึ่งมีต่อมที่ใหญ่ที่สุดของร่างกาย อยู่ช่องท้องใต้กระบังลมทำหน้าที่สร้างน้ำดีแล้วนำไปเก็บสะสมไว้ในถุงน้ำดี โดยปกติตับทำหน้าที่หลายอย่าง แต่หน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินอาหารที่สำคัญคือ การสร้างน้ำดี ซึ่งน้ำดีประกอบด้วยเกลือน้ำดี รงควัตถุน้ำดี และคอเลสเตอรอลโดยน้ำดีที่สร้างจะช่วยทำให้ไขมันแตกตัว ทำให้น้ำย่อยไขมันสามารถที่จะย่อยอาหารประเภทไขมันได้ดีในลำไส้เล็ก

2.ตับอ่อน

ตับอ่อนเป็นอวัยวะที่อ่อนนุ่ม อยู่ระหว่างกระเพาะอาหารกับลำไส้เล็กตอนบน ทำหน้าที่หลักอยู่สองระบบคือในระบบทางเดินอาหารเอง ทำหน้าที่สร้างน้ำย่อยอาหารหลายชนิดทั้งน้ำย่อยโปรตีน ไขมันและคาร์โบไฮเดรต ก่อนส่งไปยังลำไส้เล็กส่วนต้น เพื่อเกิดการย่อยและดูดซึมสารอาหารต่อไปส่วนระบบต่อมไร้ท่อนั้น จะทำหน้าที่ให้ฮอร์โมนในการควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือด